ЕМШЕК БЕЗІ ОБЫРЫН ЖЕҢУГЕ БОЛАДЫ
Емшек безі ауруларын ерте диагностикалау заманауи медицинаның өзекті мәселелерінің бірі болып табылады. Бүкіл әлемде емшек безінің әртүрлі ақаулары бар әйелдер қатарының өсуінің қалыпты тенденциясы сақталуда.
Ерекше үрейді емшек безі обырынан қайтыс болу тудырады. Әйелдерде жаңадан пайда болған қатерлі ісіктен қайтыс болу құрылымында ол 1 орынды алады. Емшек безі обырымен ауыратын науқасты емдеу нәтижесі жұбатпайтын болып қала береді. Науқастардың анағұрлым бөлігінде жасалатын емдеулерге қарамастан, метастазалар туындайды.
2011–2015 жылдарға «Саламатты Қазақстан» денсаулық сақтау дамыту Мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру бойынша денсаулық сақтау Министрлігінің ісшаралар жоспарына сәйкес скринингтік бағдарламалардың кеңеюі және талдаулар өткізіледі. Скрининг – тексеріс обыр алды аурулар мен емшек безі обырын ерте анықтауда ең маңыздысы және негіз болатындарының бірі болып табылады. Осыған байланысты 2011-2015 жылдарға «Саламатты Қазақстан» денсаулық сақтау даму Мемлекеттік бағдарламасында скринингтің мақсатты топтары мен түрлерінің кеңеюі, сонымен қатар әдістеме ғылымының жетілдіруі қарастырылған. 2011 жылдан бастап маммографикалық скринингке онкологиялық диспансерлер маммограмм мамандарының екінші ағымы кірген. Емшек безі обырын ерте анықтау бағдарламасы Қазақстанда 2008 жылдан бастап енгізілген. Скрининг деп ең ықтимал осы ауруы бар емделушілер тобын анықтауға бағытталған ісшаралар кешенін біледі. Қазақстанда бұл топқа 50-ден 60-қа дейінгі әйелдер енген, әр әйел үшін интервалмен 2 жылда 1 рет. Скринингтік маммография 2015 жылы 1965, 1963, 1961, 1959, 1957, 1955 жылдары туылған әйелдерге жүргізіледі.
Скринингтің өзекті мәселесі – бұл ауруларды сонша ерте айқындауда, бұдан өткізілетін әрі емдеуі, оның болжамы және бұдан арғы «табиғи» клиникалық ағымы өзгереді. Бүгінгі күнде бүкіл әлемде маммография скринингтің негізгі құрастырушысы болып табылады. Маммография - дегеніміз не? Маммография – бұл емшек безінің рентгендік зерттеуі. «Маммо»- емшек безі және «графия» – жазуы деген сөзден болған. Маммография рентген аппараты – маммографта жүргізіледі. Сурет екі емшек безіне екі проекцияда (барлығы 4 сурет) жасалады. Егер сіздің туған жылыңыз скринингке жататын болса, онда жылдың басынан бастап өзіңіздің учаскелік мейіргерден мааографияға жолдама аласыз және сіз тексерісті қай жерден өте алатыныңызды білуіңіз керек. Нәтижесі дәл болу үшін әйелге маммография әйелдің етеккірі циклының басынан 6-12 күн бұрын жасалады. Зерттеудің менопаузасы кез келген күні істеледі. Темірде өзгерістердің болуы кезінде диагнозын анықтау үшін барлық мүмкін болатын диагностикалық әдістерді қолданады. Обырдың белгілері болып келмейтін маммограммадағы өзгерістер, дәл сондай қосымша тексерісті қажет етеді: шамамен 10 % скринингтік маммограммаларды патологиялық сияқты бағалайды және УДЗ тағайындауға себепші болады, яғни жіңішке инелі аспирациондық биопсия (ЖАБ), трепано- немесе хирургиялық биопсиялар.
Ісікті диагностикалау сертті бездік мастопатиялық компоненті басымдырақ без тінінің тығыздығы жоғары болғанда қиындау. Маммография кезінде қиын түсіндірілетін тіндердің өзгерістерін де анықтайды, олар қосымша тексерістерді талап етеді, биопсия мен хирургиялық араласуларды және дәрігерге қайтадан келуді қоса алғанда. Маммографиялық скрининг шеңберінде 2008–2010 жылдарға Қазақстанда 1 015 036 әйел тексерілді, 1504 емшек безі обыры жағдайы анықталды (0,15 %, европалық стандарт = 0,2–0,3 %). 2011 жылы СҚО маммографиядан 20 004 әйел өтті. 1020 жағдай қайта тексерілуге мұқтаждар екені анықталды, нәтижесінде емшек безі обыры диагнозы 51 жағдайда расталды. Айқындалуы 0,25 %, ол скрининг тиімділігінің европалық стандартына сай келеді. Сапалы өткізілген маммографиялық скрининг түпкі нәтижесінде емшек безі обырынан өлім-жітімнің азаюын 30 % дейінге әкеледі. Әйелдер түрлі себептермен маммографиялық скринингке қатыспай жүреді, олар осы аурудан өлім-жітімді тиімді төмендететінін білуі қажет. Мемлекеттің Елбасының 2010 жылғы Қаулысына сәйкес Мемлекеттік бағдарламада негізгі акцент салауатты өмір сүру салтына және адамның өз денсаулығына солидарлы принциптік жауапкершілігіне жсалған, яғни әрбір әйел өзінің денсаулығына жауапкершілік артады, өйткені ол бар отбасына және оның балаларына ырыс кепілі болып табылады.